Przepisy nie dają osobie na urlopie rodzicielskim tak silnej ochrony, jak pracownicy na urlopie macierzyńskim. Jednak Ministerstwo Pracy uznało, że ze względu na zasady współżycia społecznego, tak silna ochrona powinna objąć także osoby na urlopie rodzicielskim.
Pracownica w ciąży, a także pracownica lub pracownik korzystający z urlopów związanych z rodzicielstwem, są chronieni przed:
- wypowiedzeniem umowy o pracę, a także
- przed wypowiedzeniem zmieniającym warunki pracy i płacy.
Jednak nie w każdym przypadku ochrona będzie identyczna. Silniejsza jest w przypadku urlopu macierzyńskiego. Słabsza natomiast w razie korzystania z urlopu wychowawczego.
Kobieta w ciąży i na macierzyńskim ? silna ochrona
Pracownicy w ciąży, a także pracownicy lub pracownikowi korzystającym z urlopu macierzyńskiego nie można wypowiedzieć umowy o pracę. W tych dwóch przypadkach ochrony nie uchyla nawet tzw. ustawa o zwolnieniach grupowych (dotycząca przypadków, gdy duża firma zwalnia pracowników z przyczyn ekonomicznych). Jedyna dopuszczalna przyczyna wypowiedzenia to likwidacja lub upadłość pracodawcy. Dotyczy to jednak zlikwidowania całego podmiotu zatrudniającego, a nie np. likwidację jednej z placówek firmy (np. sklepu, w którym jest zatrudniony dany pracownik).
Jeśli nawet w momencie otrzymania wypowiedzenia pracownica nie była w ciąży, ale zaszła w nią przed rozwiązaniem stosunku pracy, też będzie podlegała ochronie (patrz: wyrok SN z 2 czerwca 1995 r., sygn. akt I PRN 23/95, OSNAPiUS z 1995 r. nr 22, poz. 276). Należy wówczas cofnąć złożone jej wypowiedzenie.
Mamę na urlopie wychowawczym można zwolnić z przyczyn ekonomicznych
Jeśli chodzi o pracowników korzystających z urlopu wychowawczego, ochrona jest słabsza. Można bowiem zwolnić ich w razie upadłości i likwidacji pracodawcy (podobnie jak osoby na urlopie macierzyńskim i w ciąży). Dodatkowo jednak ustawa o zwolnieniach grupowych pozwala wypowiedzieć im umowę, gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 osób:
- przeprowadza zwolnienia grupowe z przyczyn niedotyczących pracowników,
- dokonuje wypowiedzenia indywidualnego, jeżeli przyczyny niedotyczące pracowników stanowią wyłączny powód zwolnienia ? i pod warunkiem że związki zawodowe nie zgłoszą sprzeciwu w ciągu 14 dni od dnia poinformowania o zamiarze zwolnienia takiego pracownika (jeśli sprzeciwią się, pracodawca może wręczyć tylko wypowiedzenie zmieniające); w przypadku braku związków zwolnienie indywidualne nie wymaga konsultacji.
Uwaga: identyczny zakres ochrony jak na urlopie wychowawczym dotyczy także przypadku, gdy pracownik żąda obniżenia wymiaru etatu zamiast urlopu wychowawczego. Tyle tylko, że ochrona taka nie może trwać dłużej niż rok, choćby czas obniżenia etatu był dłuższy.
Ministerstwo Pracy: na rodzicielskim też jest silna ochrona
Wątpliwości powstały natomiast co do tego, w jaki sposób jest chroniony przed wypowiedzeniem pracownik na dodatkowym urlopie macierzyńskim oraz urlopie rodzicielskim:
- czy tak, jak na urlopie macierzyńskim i w ciąży,
- czy w taki sposób, jak na urlopie wychowawczym.
Dodatkowy urlop macierzyński i urlop rodzicielski według dosłownej interpretacji ustawy o zwolnieniach grupowych nie powinny podlegać ściślejszej ochronie. Jednak w styczniu 2014 r. Ministerstwo Pracy uznało, że ze względu na zasady współżycia społecznego sąd w razie sporu może przyznać pracownikom korzystającym z tych urlopów taką samą ochronę, jaka jest w ciąży czy na urlopie macierzyńskim (patrz: ?Aktualności Kadrowe?, marzec 2014). Lepiej więc unikać wypowiadania umów osobom korzystającym z tych urlopów.
Podstawa prawna:
- art. 72 § 2, art. 177, art. 182[1] § 6, art. 182[3] § 3, art. 186[1], art. 186[7] ustawy z 26 czerwca 1974 r. ? Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- art. 5 ust. 1, ust. 3, ust. 4, ust. 5 pkt 1, art. 10 ust. 1?2 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844, ze zm.), zwana ustawą o zwolnieniach grupowych.
Szymon Sokolik
Prawnik
Redaktor naczelny miesięcznika
Aktualności Kadrowe
