Poród dziecka w ułożeniu pośladkowym jest porodem najwyższego ryzyka. Istnieje szereg zagrożeń dla dziecka, które przemawiają za tym, aby zakończyć ciążę cięciem cesarskim.

Przez cały okres trwania ciąży dziecko wielokrotnie zmienia swoje położenie w łonie matki. Większość ruchów dziecka ma na celu przybranie wygodnej pozycji. Dowolność przemieszczania powoli zmniejsza się po 32 tygodniu ciąży, gdyż od tego momentu powoli następuje zmniejszenie ilości wód płodowych, a dziecko rozpoczyna okres intensywnego wzrostu. Do tej pory pozycja dowolna zostaje przez większość dzieci zamieniona na fizjologiczną – główką do dołu, przygotowując się do prawidłowego wstawienia do wchodu miednicy. Taki scenariusz występuje w 90% ciąż. Jeśli obrót nie dokona się do 34 – 35 tygodnia ciąży – w każdym następnym będzie coraz trudniejszy ze względu na rosnącą masę dziecka i ograniczoną rozciągliwość mięśnia macicy. Pozostałe 10% dzieci postanawia niekonwencjonalnie urozmaicić moment przyjścia na świat. Około połowa jeszcze w ostatnich tygodniach jest w stanie gwałtownie zmienić pozycję na główkową, natomiast pozostałe 5% pozostaje w pozycji miednicowej aż do porodu.

Wyodrębniono szereg czynników sprzyjających przybraniu pozycji miednicowej w łonie matki. Jako główne należy wymienić:

• niska masa ciała dziecka – mniejsze dziecko ma możliwość swobodniejszego przemieszczania się w macicy,
• wielowodzie – w niektórych przypadkach produkowany jest nadmiar płynu owodniowego, co daje dziecku więcej miejsca na ruchy dowolne, w tym przybranie pozycji miednicowej,
• ciąża wielopłodowa – w ciąży mnogiej dzieci mają nieco mniejszą masę ciała a macica ulega większemu rozciągnięciu, szukając optymalnego ułożenia jeden lub wszystkie płody przyjmują dogodne dla siebie pozycje – często mieszane główkowo – miednicowe,
• poród przed terminem – duża część porodów przedwczesnych charakteryzuje się ułożeniem miednicowym, gdyż dziecko nie zdążyło jeszcze przyjąć pozycji ostatecznej,
• wady w budowie macicy – nieprawidłowości mięśnia macicy mogą predysponować do przyjmowania przez dziecko pozycji wymuszonej, np. miednicowej,
• przeszkody – za takie można uznać występowanie mięśniaków, niskie usadowienie łożyska, które również mogą wymuszać pozycję dziecka.

W ściśle określonych przypadkach istnieje możliwość wykonania zewnętrznego obrotu płodu z położenia miednicowego do główkowego. Jego wykonania podjąć się może jedynie specjalista położnik posiadający duże doświadczenie i potrafiący rozpoznać możliwe zagrożenia. Manewr ten wykonuje się w warunkach podwyższonej kontroli – pod obrazem USG, obserwując przepływy pępowinowe i akcję serca dziecka. Przez cały czas w gotowości pozostaje sala operacyjna – na wypadek zaistnienia konieczności wykonania nagłego cięcia cesarskiego. Po udanym obrocie zewnętrznym ciężarna zostaje poddana kontrolnemu zapisowi KTG celem wykluczenia zaburzeń krążeniowych u dziecka.

Poród dziecka w ułożeniu pośladkowym jest porodem najwyższego ryzyka. Istnieje szereg zagrożeń dla dziecka, które przemawiają za tym, aby zakończyć ciążę cięciem cesarskim. Poród drogami natury jest rozważany jedynie przy spełnieniu kilku koniecznych warunków:

• kobieta już wcześniej rodziła drogami natury, więc jej kanał rodny został wcześniej przygotowany do przejścia dziecka;
• dziecko w obecnej ciąży ma masę ciała nie większą niż dzieci rodzone wcześniej – potwierdzenie w badaniu USG;
• masa ciała dziecka nie przekracza 3,5 kg;
• nie ma przeszkód w kanale rodnym do przejścia główki;
• dziecko ułożone jest w pozycji miednicowej zupełnej.

Wcześniejsza ocena USG daje odpowiedzi na większość z powyższych pytań a także określa ułożenie dziecka. Jeśli nad miednicą matki znajdują się pośladki dziecka, jego nóżki są zgięte w kolanach, a stópki sąsiadują z pośladkami jest to najkorzystniejsza pozycja – zwana położeniem miednicowym zupełnym. Tylko w tej pozycji jest możliwy poród drogami natury. Przy pozycjach miednicowych niezupełnych: pośladkowej przy wyprostowanych nóżkach, kolankowej czy stópkowej nie podejmuje się prób porodu naturalnego, stanowią one bezwzględne wskazanie do wykonania cięcia cesarskiego.

Przy podjęciu świadomej decyzji o porodzie drogami natury należy mieć na uwadze istnienie wysokiego ryzyka wystąpienia groźnych dla dziecka powikłań: poród może się przedłużać, gdyż miękkie pośladki z mniejszym naporem niż główka wpływają na rozwierającą się szyjkę macicy – może to powodować zagrożenie niedotlenieniem, główka rodząca się na końcu może przybrać niekorzystne ułożenie odgięciowe, co uniemożliwi poród lub stworzy zagrożenie ciężkim urazem, szerokie barki zaklinują się w miednicy uniemożliwiając ukończenie porodu. Zagrożenia te wymagają natychmiastowych reakcji celem ratowania noworodka – zakończenia porodu cięciem cesarskim, więc miejsce porodu –  wybrany przez przyszłą mamę szpital – powinien dysponować stałym dostępem sali operacyjnej, doświadczonym personelem i możliwością wykonania nagłego cięcia cesarskiego. Większość ośrodków medycznych stawiając najwyżej zdrowie i bezpieczeństwo dziecka doradza kobiecie ciężarnej zakończenie ciąży cięciem cesarskim.

***