Większość porodów odbywa się między 38 a 42 tygodniem ciąży i noszą one nazwę porodów terminowych. Jedynie około 5% porodów odbywa się ściśle w dacie wyznaczonej metodą Naegelego czy obliczonej podczas pierwszego badania USG.
Przebieg porodu w rzeczywistości wygląda inaczej niż przedstawiany w filmach. Rzadko ma on przebieg nagły i gwałtowny, zazwyczaj zaczyna się jak z wolna nadchodząca burza – pojedynczymi skurczami, które z czasem nabierają siły i regularności. Czasem po kilku godzinach ustępują będąc jedynie przepowiednią na przyszłość. Gdy trwające skurcze pojawiają się co kilka minut, a czas napięcia macicy wydłuża się mówimy o regularnej czynności skurczowej inicjującej pierwszy okres porodu. Może mu towarzyszyć odpłynięcie wód płodowych, powolne odejście podbarwionego krwią czopa śluzowego, który zamykał szyjkę macicy, ból krzyża czy drżenia mięśniowe. Jednak należy pamiętać, iż każdy poród przebiega inaczej, każda kobieta inaczej odczuwa skurcze i u każdej występują inne objawy rozpoczynającego się porodu.
Przebieg porodu – I etap
Pierwszy okres porodu może mieć różną rozpiętość czasową, u kobiet rodzących swoje pierwsze dziecko trwa średnio od 6 do 16 godzin, natomiast u kobiet w kolejnych ciążach czas ten skraca się – trwa od 2 do 12 godzin. W tej fazie porodu następuje zgładzenie czyli ścieńczenie szyjki macicy oraz jej rozwieranie. Początkowo proces rozwierania jest powolny, czynność skurczowa powoduje pociąganie szyjki ku górze, gdy główka dziecka wstawi się do wchodu miednicy zaczyna również napierać na szyjkę powodując przyspieszenie jej rozwierania. Aby dziecko mogło przejść przez kanał rodny szyjka macicy musi osiągnąć rozwarcie 10 centymetrów – stare nazewnictwo mówiło o rozwarciu na 5 palców. W pierwszym okresie porodu narastające skurcze macicy powodują duży dyskomfort, kobieta rodząca nie może znaleźć dla siebie wygodnej pozycji, dlatego też zaleca się zachowanie aktywności celem łagodzenia negatywnych odczuć. Nasilające się dolegliwości bólowe można łagodzić dostępnymi metodami fizykalnymi, jeśli będzie istniała taka potrzeba lekarz zleci również leki przeciwbólowe.
Przebieg porodu – II etap
Drugi okres porodu ma szybszy przebieg, rozpoczyna sie osiągnięciem całkowitego rozwarcia szyjki macicy, a kończy w momencie urodzenia dziecka. Trwa zwykle od 1 do 2 godzin u pierwiastek, a 0,5 do 1 godziny u wieloródek. Przyjmuje się że nie powinien być nigdy dłuższy niż 2 godziny, gdyż może to nieść zagrożenie dla rodzącego się dziecka.
W tym okresie zarówno matkę jak i dziecko czeka ciężka praca. Po osiągnięciu całkowitego rozwarcia nasilające się skurcze nabierają nowego charakteru. Kobieta zaczyna odczuwać potrzebę parcia, które jest ostateczną siłą której potrzebuje dziecka do opuszczenia kanału rodnego. Jest to najtrudniejszy etap dla dziecka, jego główka i ciało musi pokonać krótki kanał rodny dopasowując się do niego sekwencją zwrotów wewnętrznych niczym w skomplikowanej łamigłówce. Droga ta musi mieć swoje tempo, nie może przebiegać zbyt szybko i gwałtownie gdyż grozi to konsekwencjami zdrowotnymi dla dziecka i matki. Po urodzeniu główki następuje ostatni zwrot – ramionka dziecka rodzą się zgodnie z osią kanału rodnego, urodzenie reszty ciała nie nastręcza już żadnych trudności.
Przebieg porodu – III etap
Tuż po urodzeniu noworodka rozpoczyna się trzeci okres porodu. W czasie od 2 do 30 minut następuje odklejenie i poród łożyska. Macica obkurcza się, unosi w kierunku pępka, rodząca czuje ucisk w pochwie. Przy niewielkim parciu zostaje urodzone łożysko, w tym okresie rodząca nie odczuwa już bólu. Położna dokonuje kontroli łożyska i błon płodowych, lekarz ocenia szyjkę macicy i krocze w celu wykluczenia uszkodzeń, jeśli ich stan nie budzi zastrzeżeń – młoda mama wraz z maluszkiem może oddać się odpoczynkowi. Gdy istnieją wątpliwości czy łożysko urodziło się w całości lekarz wykona kontrolne wyłyżeczkowanie macicy. Zabieg trwa kilka minut, mama w tym czasie może skupić się na nowo narodzonym dziecku. Dolegliwości bólowe wszystkich okresów porodu są wartością subiektywną, niektóre z mam zgłaszają ból o różnym natężeniu, natomiast inne nie opisują swoich doznań jako bolesne czy traumatyczne.
Noworodek bezpośrednio po urodzeniu jest kładziony na brzuchu mamy, zabezpieczony przed wyziębieniem, może zostać przystawiony do piersi. Położna obserwuje pępowinę, po zaprzestaniu tętnienia noworodek zostaje ostatecznie odłączony od matki – następuje przecięcie pępowiny, jego organizm od tego momentu jest samodzielny krążeniowo.
Przebieg porodu – IV etap
Czwarty okres porodu nosi nazwę wczesnego połogu. Są to najbliższe godziny po porodzie (najczęściej 2 do 4), w których to zachodzi szereg zmian w narządzie rodnym. Mama boleśnie odczuwa obkurczającą się macicę, zwłaszcza gdy w tym czasie noworodek ssie pierś, obkurczają się naczynia krwionośne, macica przyjmuje konsystencję twardej piłki, co można wyczuć przez powłoki brzuszne i co jest kontrolowane w tym okresie kilkakrotnie przez opiekującą się matką i dzieckiem położną. Ocenie zostaje poddane również krocze i ilość krwawienia. Parametry życiowe – ciśnienie, tętno i temperatura dają ogólne wiadomości o stanie zdrowia mamy. Jeśli kontrole te nie budzą zastrzeżeń – mama może opuścić wraz z dzieckiem oddział porodowy i odpocząć po wysiłku porodowym.
***